Направительный падеж обозначает:

1) Предмет или лицо, по направлению к которому совершается действие. Например:

2) Срок, на который что-либо дается или срок какого-то действия. Например:

3) Цену, стоимость предмета. Например:

Падежные вопросы: кемгә? (кому?) нәрсәгә? (чему?)

кая? (куда?)

107. Поставьте вместо точек окончания направительного падежа.

а) Кемгә? Туганнар... , иптәш... , бабай... , дус... ,

дуслар... .

б) Нәрсәгә? Җавап... , аш... , су... , чәй... , ботка... , эш... .

108. Переведите.

Ребенку, детям, в школу, школе, на урок, в магазин, городу, знакомым, другу, собаке.

Запомните! Слова, обозначающие неодушевленные предметы, переводятся на русский язык двояко в зави-симости от ситуации. Например:

Кибеткә — кая? (в магазин), нәрсәгә? (магазину).

109. Поставьте существительные в направительном падеже и переведите.

Урман. Шәһәр. Автобус. Йорт. Мәктәп.

110. Переведите.

1) Без әни белән кибеткә барабыз.— Кибеткә 2 сатучы кирәк.

2) Алсу күрше шәһәргә кунакка бара.— Шәһәргә яңа автобуслар кирәк.

3) Бүлмәгә кермә, анда ремонт бара.— Бу бүлмәгә быел

ремонт ясыйбыз.

4) Алар һәр ял көне бакчага баралар.— Бакчага кара җир

кирәк.

Дәрескә нәрсә кирәк? Балага кем кирәк? Балыкка нәрсә кирәк?

112. Ответьте на вопросы.

Кемнәргә яхшы билгеләр кирәк? Кемнәргә матур курчаклар кирәк? Кемнәргә футбол тубы кирәк? Кемнәргә тырыш укучылар кирәк? Кемнәргә ярдәм кирәк?

113. Допишите окончания. Переведите.

а) Өстәл... утырма, урындык... утыр. Тәрәзә... карама, такта... кара. Идән... ятма, диван... ят. Такта... язма, дәфтәр... яз.

Укучыга нәрсә кирәк? Әтигә нәрсә кирәк? Әбиләргә кем кирәк?

б) Бу чәчәкләр бабай... түгел, әби... . Әни... әйтмә, әти... генә әйт. Айгөл... сөйләмә, Лилия... сөйлә. Эт... сөт бирмә, песи... бир.

114. Переведите. Поставьте вопросы к выделенным словам.

1) Циркка барыгыз, циркта күңелле.

2) Җиргә утырмагыз, җирдә салкын.

115. Допишите окончания.

1) Урам... чыкмыйбыз, чөнки урам... бүген салкын.

2) Класс... кермәгез, чөнки класс... дәрес бара.

3) Сабантуй... кунак... килегез, чөнки Сабантуй... күңелле.

4) Казан... экскурсия... барабыз, чөнки Казан... матур.

116. Напишите по образцу. Үрнәк: Әни, әнием, әниемә.

а) Дәфтәр, шәһәр, урам, тәрәзә, чана.

б) Мәктәп, бабай, урындык, дуслар, песи.

117. Переведите. Найдите существительные в форме направитель-ного падежа.

1) Дусларыма киңәш кирәк. 2) Песиемә җылы сөт бирәм. 3) Әниемә гел булышам. 4) Авылга әбиемә хат язам. 5) Апама кунакка барам. 6) Кулларыма су сал әле.

118. Поставьте вместо точек нужные окончания. Переведите.

1) Алия гөлләрем... су сибә. 2) Син ни өчен минем түтә­лем... суган утыртасың? 3) Мин бәйрәмдә үземнең яраткан укытучым... чәчәкләр бүләк итәм. 4) Әниебез 8 нче Мартка миңа һәм сеңлем... яңа йомшак сөлгеләр бүләк итә. 5) Мин кунакларым... тәмле чәй әзерлим.

119. Переведите. Составьте предложения.

1) В мою комнату. 2) Моему новому другу. 3) Моим добрым соседям. 4) Моей любимой школе. 5) В мой дневник.

120. Переведите.

1) Моей старшей сестре 18 лет. 2) Моей маме нужна хо-рошая работа. 3) Иди в мою комнату. 4) Не смотри в мою тет-радь. 5) Не кричите на моего друга.

121. Измените слова по образцу и запишите. Переведите. Үрнәк: Гаилә, гаиләң, гаиләңә.

Абый, куллар, бүләк, киңәш, ярдәм, фатир, сораулар.

122. Переведите. Напишите во множественном числе.

а) Күршеңә, дәфтәреңә, классташыңа, күзеңә, сүзеңә.

б) Җавабыңа, соравыңа, кунагыңа, әтиеңә, дустыңа.

123. Переведите.

В твою тарелку. В твою школу. Твоему городу. Твоим друзьям. На твой стол. В твой город.

124. Поставьте вместо точек нужные окончания.

1) Минем көндәлегемә укытучы бишле куйды, ә синең көндәле(к)... ничәле куйды? 2) Мин бәйрәмгә әниемә матур чәчәкләр бүләк иттем, ә син әниең... нәрсә бүләк иттең? 3) Минем туган көнемә барлык дусларым да киләләр, ә синең туган көн... киләләрме?

125. Поставьте вместо точек нужные окончания.

1) Минем урын... утырма, үз урын... утыр.

2) Минем дәфтәр... карама, үз дәфтәр... кара.

3) Минем карават... ятма, үз карават... ят.

4) Минем эт... кычкырма, үз эт... кычкыр.

126. Переведите.

1) Скажи спасибо своим (твоим) учителям. 2) Помоги своей (твоей) сестре. 3) Садись на свой (твой) стул. 4) Напиши письмо своей (твоей) бабушке.

127. Поставьте к словам вопросы и измените их по образцу. Үрнәк: Кемгә? Аның апасына. — Аларның апасына. Дәү әни. Тәрбияче. Тегүче. Кунак. Дуслар.

128. Замените выделенные существительные местоимениями. Үрнәк: Малайларның әбисенә. —Аларның әбисенә.

Айгөлнең күлмәгенә. Йортның түбәсенә. Укучыларның көндәлекләренә. Язучының хикәясенә. Әтинең эшенә. Бала­ларның кулларына. Күршеләрнең ишегенә.

129. Переведите. Составьте предложения.

В их новые дома. В ее комнату. Их детям. Ее ребенку.

130. Переведите. Найдите существительные в форме направительного падежа.

1) Аның җавабына укытучы бишле куйды. 2) Аның бүлмәсенә кояш карамый. 3) Аның дәү әнисенә быел 60 яшь тула.

131. Перепишите предложения, данные в упр. №130, заменив местоимение аның именами собственными.

132. Переведите. Замените местоимение аларның существитель-ными, данными в скобках.

1) Аларның өй туена бөтен туганнары да килделәр. (Күр­шеләр.)

2) Аларның кечкенә песиенә җылы урын кирәк. (Балалар.)

3) Аларның сорауларына да җавап бирдегезме? (Укучылар.)

4) Кышка аларның аякларына итекләр кирәк. (Малайлар.)

133. Переведите.

Аның дустына. Аларның дусларына.

134. Допишите окончания.

а) Кая? Казан шәһәренә. Тукай урам... . «Базар» тукталыш... . Китап кибет... . Җиңү бәйрәм... .

135. Переведите.

В город Набережные Челны. В деревенскую баню. В хлебный магазин.

Аларның дустына. Аның дусларына.

б) Идел елгасына. Балалар бакча... Йокы бүлмә... . Шәһәр мунча... . Бюджет акча... .

На праздник Сабантуй. На остановку «Вокзал». На улицу Джалиля.

136. Допишите окончания.

1) Чаллыдан Зәй шәһәр... автобус ничә сәгать бара? 2) Әйтегез әле, Тукай урам... ничәнче трамвай йөри? 3) Нигә син Рөстәмнең тәлинкә... аш салмадың? 4) Лилиянең сеңле... әбисе җылы бияләйләр бәйли. 5) Бүген энем балалар бакча... үзе генә китте.

137. Переведите.

1) Их любимому учителю в этом году исполнится 50 лет. 2) Летом мы поедем в гости в город Казань. 3) В их новую квартиру нужен новый диван. 4) Положи книги на стол папы. 5) Их маленькому сыну нужен врач, потому что он болеет.

138. Напишите по образцу.

Үрнәк: Бәйрәмгә — безнең бәйрәмебезгә.

Туган көнгә, сүзләргә, сәхнәгә, урамга, елгага, күлгә.

139. Переведите.

а) Детям — нашим детям. Семьям — нашим семьям. Гостям — нашим гостям. Друзьям — нашим друзьям.

б) В дома — в наши дома. В города — в наши города. В магазин — в наш магазин. На работу — на нашу работу.

140. Переведите. Найдите существительные в форме направительного падежа.

1) Безнең шәһәрләребезгә чиста һава кирәк. 2) Безнең бакчабызга автобус йөрми, шуңа күрә без үз машинабыз белән йөрибез. 3) Йортыбызга быел җәй көне ремонт ясыйлар. 4) Безнең классыбызга быел 2 яңа укучы килде.

141. Напишите словосочетания во 2 лице множественного числа (сезнең).

Үрнәк: Якын туганнарга — сезнең якын туганнарыгызга.

Акыллы балаларга. Яхшы сүзләребезгә. Чиста идәнгә. Безнең киңәшләребезгә. Пешкән җиләкләргә. Туган теле­безгә.

142. Переведите. Найдите существительные в форме направительного падежа.

1) Сезнең кунакларыгызга бәйрәм ошадымы? 2) Без Яңа ел бәйрәменә сезнең шәһәрегезгә барабыз. 3) Сезнең яхшы билгеләрегезгә әти-әниләрегез бик шатмы? 4) Сезнең хатлары­гызга алар һәрвакыт җавап язалармы? 5) Сезнең яхшы сүзләрегезгә мин бик рәхмәтле.

143. Допишите окончания.

1) Безнең сыйныф... быел да яңа укучылар килде, ә сезнең сыйныф... килдеме? 2) Безнең шәһәр... Мәскәүдән самолет оча, ә сезнең шәһәр... очамы? 3) Безнең бакча... автобуслар яхшы йөри, ә сезнең бакча... йөриләрме? 4) Безнең мәктә(п)... бик еш кунаклар киләләр, ә сезнең мәктә(п)... киләләрме?

144. Переведите. Составьте предложения.

Дөрес җавапларыгызга. Иске дусларыбызга. Якын туганнарыбызга.

Авыр сорауларыгызга. Тар урамнарыгызга. Яңа Танышларыбызга.

1) Вашим старым знакомым. 2) В наш соседний дом. 3) Ва-шим добрым словам. 4) На наш веселый праздник. 5) Нашей любимой старшей сестре. 6) Вашему новому другу.

146. Переведите.

1) Нашим близким друзьям в прошлом году было трудно. 2) Нашим знакомым дают новую квартиру. 3) На все ваши вопросы дети ответили правильно. 4) Вашим детям нужна хорошая школа и хорошие знания. 5) Мы благодарны нашей первой учительнице.

                                                    << Предыдущая тема   ОГЛАВЛЕНИЕ    Cледующая тема >>