Исходный падеж обозначает:

а) предмет или пункт, от которого начинается или ис-ходит действие (вокзалдан — с вокзала, от вокзала);

б) материал или вещество, из которого что-либо сделано или приготовлено (агачтан салынган — постро-ен из дерева);

в) имя лица, явление, предмет, которого боятся, избегают, от которого убегают (эттән куркам — боюсь

г) название части предмета, по которой узнают сам предмет (күзләреңнән таныдым — узнал по твоим глазам)\

д) причину какого-нибудь действия (шатлыктан сикерә — прыгает от радости).

Падежные вопросы: кемнән? (от кого?) нәрсәдән? (от чего? из чего?) кайдан? (откуда?)

147. Переведите. Объясните употребление окончаний.

а) Китаптан, өйләрдән, класстан, урманнанмы? әкияттән, тактадан, дәфтәрдән түгел.

б) Укучыларданмы? дустан, күршеләрдән, Алиядән, Мараттан түгелме? иптәшләрдән, әнидән.

148. Напишите существительные в исходном падеже и переведите. Дәреслек, уен, күнегү, урман, кием, агач, кәгазь, малайлар.

149. Переведите. Составьте предложения.

Из сада, от друзей, с уроков, из бумаги? из молока, из тарелки, не из ведра?

150. Запомните.

Әтидән сорыйм — спрашиваю у папы.

Алсудан алам — беру у Алсу.

Телевизордан карыйм — смотрю по телевизору.

Радиодан тыңлыйбыз — слушаем по радио.

Еланнан куркам — боюсь змеи.

Кулдан тот — держи за руку.

Юлдан барыгыз — идите по дороге.

151. Допишите окончания.

1) Дамир... алмагыз, кибет... сатып алыгыз. 2) Әни... сорама... , әти... сорагыз. 3) Алмаз... курыкма, ул — яхшы малай. 4) Син көне буе телевизор... нәрсә карыйсың? 5) Пыч­рак... барма, юл... бар. 6) Кул... тот, юл аша чыгабыз.

152. Переведите.

1) Не спрашивай брата, спроси у учителя. 2) Не покупай (не бери) на рынке, купи в магазине. 3) Не бойся собаки, она не злая. 4) Не ходи по траве, иди по дороге. 5) Не держи за РУку, она грязная.

153. Допишите окончания. Переведите.

1) Синең әтиең эш... сәгать ничәдә кайта? 2) Звонок була, укучылар дәресләр... чыгалар. 3) Кран... су эчмәгез, ул чиста түгел. 4) Әнием кәбестә... тәмле аш пешерә. 5) Син Казан... кем... хатлар аласың? 6) Балалар кәгазь... матур уенчыклар ясыйлар.

154. Переведите.

1) Не ешь из кастрюли, ешь из тарелки. 2) Гости едут из Казани? 3) Бумагу делают из дерева. 4) Ваш дом из камня? 5) Встань с земли, она холодная. 6) Это письмо от бабушки из деревни.

155. Напишите по образцу.

Үрнәк: Китап, китабым, китабымнан. Рәсем, чынаяк, туган, күршеләр, җавап, бабай.

Үрнәк: Дустан — дустымнан (от друга — от моего друга).

Бүлмәдән, гаиләдән, эштән, дәфтәрдән, чанадан, урыннан.

157. Переведите.

Из моей комнаты. С моих рук. Из моего рассказа. Из моего окна. От моих родственников. Из моих рисунков. Из моих писем.

158. Запишите существительные в таблицу с нужными окончаниями. Переведите.

Капчык. Әкият. Тормыш. Бәйрәм.

159. Переведите.

1) Спросите у моей мамы. 2) Возьмите с моего стола. 3) Встаньте с моего места. 4) Письмо от моего старшего брата. 5) Знаю от моего друга. 6) Уйди с моей дороги.

160. Напишите по образцу. Үрнәк: Апа, апаң, апаңнан.

Көндәлек, җавап, туган көн, авыл, дәфтәр, сеңел, иптәш.

161. Напишите существительные с аффиксом принадлежности 2 лица единственного числа (синең).

Үрнәк: Йорттан (из дома) — синең йортыңнан (из твоего дома).

Кесәдән. Бәйрәмнән. Эштән. Җырдан. Бүләктән.

162. Спишите существительные, изменив аффиксы принадлежности по образцу.

Үрнәк: Бүләгемнән — бүләгеңнән.

Тәрәзәмнән. Сүзләремнән. Танышларымнан. Хатымнан. Чынаягымнан. Күнегүләремнән.

163. Переведите. Составьте предложения.

Из твоего подъезда. С твоей полки. Из твоего рассказа. От твоих знакомых. От твоих сестер. Из твоих ответов.

164. Допишите нужные окончания. Переведите.

1) Песи баласы минем кулым... ашамый, ә синең кулың.•• ашый. 2) Минем тәрәзәм... мәктәп күренми, ә синең тәрәзәң... күренә. 3) Күршеләр минем эт... курыкмыйлар, ә синең эт... куркалар. 4) Рамил җавапларны минем дәфтәр... дә карама­ды, синең дәфтәр... дә карамады, ул мисалларны үзе чиште.

1) Әниеңнән башка бүтән килмә. 2) Укытучылардан башка концертны башламагыз. 3) Сез бу эшне минем ярдәмемнән башка да эшлисез. 4) Безнең бакчабызда җиләктән башка бөтен нәрсә дә яхшы үсә. 5) Җыелышта сезнең әти-әниегез-дән башка барысы да бар иде. 6) Әтиемнән башка мин бу мәсьәләне чишә алмыйм. 7) Балалардан башка бәйрәм кызык түгел.

166. Переведите.

1) Әти цветы от кого, от твоего брата? 2) Привези ягоды из своего (твоего) сада. 3) Встань со своего (твоего) места, садись сюда. 4) Наши гости приехали из твоего родного города. 5) Тебе большой привет от твоих друзей.

167. Напишите по образцу.

Үрнәк: Апа — апасы —апасыннан.

а) Бүлмә. Тәлинкә. Тәрәзә. Чана. Йокы. Бала.

б) Авыз. Уен. Сүзләр. Урын. Малай. Кунак.

168. Переведите.

а) Из его письма. От его соседа. От ее мамы. Из его рас­сказа. От его братьев. Из ее города. Из его дома.

б) Из их письма. От их соседа. От их мамы. Из их рассказа. От их братьев. Из их города. Из их дома.

169. Допишите окончания.

Үрнәк: Ерак бакчадан — аның бакчасыннан.

а) Таныш гаиләдән — аның гаилә... . Күрше ападан — аның апа... . Чиста тәлинкәдән — аның тәлинкә... . Беренче бүлмәдән — аның бүлмә... .

б) Иске йорттан — аның йортыннан. Бу дәфтәрдән — аның дәфтәр... . Икенче өстәлдән — аның өстәл... . Теге китаптан — аның кита(п)... .

170. Переведите. Объясните употребление окончаний.

а) Зур шәһәрдән — Казан шәһәреннән.

Шушы тукталыштан — «Базар» тукталышыннан. Чиста күлдән — Кабан күленнән.

б) Тирән елгадан — Идел елгасыннан. Күрше бүлмәдән — йокы бүлмәсеннән.

171. Переведите.

Әниемнең апасыннан. Алсуның әбисеннән. Әтиебезнең бүлмәсеннән. Дилиянең гаиләсеннән. Укучының билгесеннән. Песиебезнең тәлинкәсеннән.

172. Переведите. Составьте предложения.

Дустыгызның туган шәһәреннән. Дәреслегебезнең күнегүләреннән. Шәһәрләребезнең тарихыннан. Туганнарының хатыннан. Әниемнең күзләреннән. Укытучыңның сүзләреннән.

173. Допишите окончания. Переведите. Кайдан?

Яңа театр...— Курчак театр... . Күңелле бәйрәм...— Яңа ел бәйрәм... . Ерак авыл...— Наиләнең авыл... . Күрше шәһәр...— Зәй шәһәр... .

174. Допишите окончания в исходном падеже.

Таныш язучы...— татар язучы... . Кайнар мунча...— авыл мунча... . Күрше бүлмә...— аш бүлмә... . Чиста тәлинкә...— чәй тәлинкә... .

175. Переведите. Составьте предложения.

Из соснового леса. С этого учебного года. С улицы Тукая.

Из продуктового магазина. Из города Бугульмы. От остановки «Вокзал».

176. Переведите. Составьте предложения.

Из школьной столовой. Из спальни. Из городской библио-теки. С реки Волга. От учителя истории. Из столицы Баш-кортстана.

177. Переведите.

1) В наш город на Сабантуй приехали гости из многих городов Татарстана. 2) Я очень боюсь собаки нового соседа. 3) Вы идете с урока математики? 4) Этот подарок от родителеи Лены. 5) Вам большой привет от его семьи. 6) С этого учеб­ного года мы изучаем новые предметы.

178. Переведите.

Аның сүзләреннән соң. Аның туган көненнән соң. Аның җавабыннан соң. Аларның йортыннан соң. Аларның кунакларыннан соң. Аларның хатыннан соң.

179. Перепишите словосочетания, данные в упр. № 178, заменив местоимения существительными.

Үрнәк: Аның сүзләреннән соң.— Әнинең сүзләреннән соң.

180. Переведите.

|После его ответа.— После ответа Гали. После их дома.— После дома соседей. После его слов.— После слов брата. После урока.— После урока истории.

181. Измените предложения при иомощи слов, данных в скобках. Переведите.

Үрнәк: Табибтан башка бернәрсә дә әйтә алмыйм.— Күз табибыннан башка бернәрсә дә әйтә алмыйм.

1) Укытучыдан башка сөйләшмибез. (Рус теле укытучысы.)

2) Соңгы дәрестән соң очрашабыз. (Татар теле дәресе.)

3) Яңа дәреслектән өйрәнәбез. (Инглиз теле дәреслеге.)

182. Переведите. Замените местоимения существительными.

Аның дустыннан.— Аларның дустыннан. Аның дусларыннан.— Аларның дусларыннан.

190. Переведите.

                                                    << Предыдущая тема   ОГЛАВЛЕНИЕ    Cледующая тема >>