-ты/-те: если глаголы имеют основу на глухой сонгласный. Например:

б) Син шатланасың. Син рәхмәт әйтәсең. Син җыештырансың. Син пешерәсең. Син су коенасыңмы?

57. Напишите глаголы в прошедшем времени. Переведите.

1) Син нинди әкият укыйсың? 2) Син бүлмәне үзең җыешнтырасың. 3) Син бәйрәмгә барасыңмы? 4) Син кем белән уйнныйсың? 5) Син ике шигырь ятлыйсың. 6) Син нинди җыр өйнрәнәсең? 7) Син бакчада эшлисең. 8) Син кемгә кычкырасың?

58. Ответьте на вопросы.

1) Син бүген сәгать ничәдә уяндың? 2) Син нинди су белән юындың? 3) Син тешләреңне яхшы чистарттыңмы? 4) Син урыныңны үзең җыйдыңмы? 5) Сиңа иртәнге ашны кем әзернләде? 6) Син иртән нәрсә эчтең? 7) Син иртән ашадыңмы? Нәрсә ашадың? 8) Син мәктәпкә кем белән бардың?

59. Напишите глаголы в прошедшем времени по образцу. Үрнәк: Без дәрестә утырабыз. Утыр! Без утырдык.

а) Без озак уйныйбыз. Без укытучыларны бәйрәм белән котлыйбыз. Без Яңа ел каршылыйбыз. Без җәй көне акча эшнлибез.

б) Без урамга чыгабыз. Без соңга калабыз. Без бәйрәмгә әзерләнәбез. Без елгада йөзәбез. Без бәрәңге утыртабыз. Без яңа җырлар өйрәнәбез. Без Чаллыда 10 ел яшибез.

60. Переведите. Напишите в прошедшем определенном времени.

Мы опять болеем. Мы хорошо понимаем. Мы встречаем гостей. Мы радуемся. Мы делаем уроки. Мы смотрим фильм.

61. Переведите. Найдите подлежащее и сказуемое.

1) Сез ничә сәгать элек кайттыгыз? 2) Бу җырны сез җырладыгызмы? 3) Яңа елны сез кемнәр белән каршыладынгыз? 4) Сез авылда ничә ай булдыгыз? 5) Сез дәресләргә тагын соңга калдыгыз.

62. Напишите глаголы в прошедшем времени по образцу. Үрнәк: Сез качасыз. Кач! Сез качтыгыз.

а) Сез сөртенәсез. Сез киенәсез. Сез шатланасыз.

б) Сез кабатлыйсыз. Сез уйлыйсыз. Сез авырыйсыз.

63. Напишите глаголы в прошедшем определенном времени.

1) Сез диктантта күп хата ясыйсыз. 2) Концертны сәгать ничәдә башлыйсыз? 3) Сез дәресләргә гел яхшы әзерләнәсез.

4) Сез быел яшелчәләр үстерәсезме? 5) Сез татар телен тырыншып өйрәнәсез. 6) Сез үләннәр белән дәваланасызмы?

64. Допишите глаголы в прошедшем определенном времени.

1) Без бүген урамда бик туң... , ә сез туң... ? 2) Сез кичә урамда кичкә кадәр уйна... , ә без иртәрәк кер... . 3) Сез коннцертка соңга кал... , ә без вакытында кил... . 4) Сез Мәскәүгә кышкы каникулларда бар... , ә без анда җәй көне бул... .

5) Сез бәйрәмдә бие... , ә без җыр җырла... .

65. Ответьте на вопросы.

1) Сез Яңа елны өйдә гаилә белән каршыладыгызмы? 2) Сез бәйрәмгә кунаклар чакырдыгызмы? 3) Табынны кем әзерләде? 4) Әниегезгә булыштыгызмы? 5) Әтиегез нишләде? 6) Өйне кем җыештырды? 7) Яңа елда күңелле булдымы? Нишләдегез? 8) Сез сәгать ничәдә йокларга яттыгыз? 9) Икенче көнне сәгать ничәдә йокыдан тордыгыз? 10) Яңа елда бер-берегезгә нинди теләкләр теләдегез?

66. Переведите.

1) В воскресенье мы ходили в гости, а вы сидели дома. 2) Мы накрывали на стол, а вы нам помогали? 3) Мы зонтики забыли дома, а вы их взяли? 4) Мы их встретили в театре, а вы их где видели? 5) Вы потеряли ключи, а мы их нашли.

67. Напишите глаголы по образцу.

Үрнәк: Алар тырышалар.Ч Тырыш!Ч Алар тырыштылар.

Алар тәрҗемә итәләр. Алар йөзәләр. Алар борчылалар. Алар югалталар. Алар табалар. Алар туган көн үткәрәләр.

68. Переведите.

1) Они часто теряют ключи.Ч Они опять потеряли много времени. 2) Они интересно проводят праздники.Ч Отпуск они провели все вместе. 3) Что они ищут? Ч Они искали, но не нашли. 4) Они нас всегда поздравляют с Новым годом.Ч А вас они поздравили? 5) Әти дети часто опаздывают на уроки.Ч Сегодня они опять опоздали.

Югалт! Югалта. Югалтмый. Югалтты. Югалттымы? Югалтнтык. Югалттым. Югалтасыз. Югалтмагыз!

Сез соңга кала... . Укытучылар соңга калмый... .

Укучылар соңга кал...

Без соңга калды... Син соңга кал... ?

- Ч,, Ч

Поезд еш соңга кала... ?

Найди (тап)! Я нашел! Нашел? Да, я нашел! Что нашел? Где (ты) нашел? Когда? Когда (ты) нашел? И мы тоже нашли! Вы тоже нашли? Где вы нашли?

а) Ищи (эзлә)! Ищите! Не ищи! Не ищите! Ищут. Ищут? Ищет? Ищу. Ищу? Не ищет. Не ищу. Не ищу?

б) Он искал. Он искал? Кто искал? Ты тоже искал? Я тоже искал. И мы искали. А вы искали? Они где искали? Не ищите!

1) Мы в гостях ели вкусный белиш. 2) В воскресенье дети встали поздно. 3) Маме очень понравилась новая соседка. 4) Тебя искали твои друзья, где ты был? 5) Я очень испугался собаки. 6) Как вы отдохнули?

В отрицательной форме глаголы спрягаются от отринцательной основы присоединением тех же личных окон-чаний. Поскольку в отрицательных основах глаголов на конце всегда будет отрицательный аффикс -ма/-мэ, то все глаголы будут спрягаться только при помощи -ды/-де.

Например:

Озатма! Ул озатмады.

Мин нишләмәдем? Без нишләмәдек?

Син нишләмәдең? Сез нишләмәдегез?

Ул нишләмәде? Алар нишләмәделәр?

Эзләмә! Ул эзләмәде.

Мин озатмадым, эзләмәдем. Без озатмадык, эзләмәдек. Син озатмадың, эзләмәдең. Сез озатмадыгыз, эзләмәдегез. Ул озатмады, эзләмәде. Алар озатмадылар, эзләмәделәр.

а) Сорама (не спрашивай)! Ташлама (не бросай)!

б) Үткәрмә (не проводи)! Менмә (не поднимайся)!.

Әтием күтәрде. Кунаклар соңга калдылар. Мин оныттым.

Без ардык.

Сез киңәш бирдегез.

Син шатландың.

1) Без алар белән телефоннан сөйләштек. 2) Марат елганың икенче ярына кадәр йөзеп җитте. 3) Балалар тиз йоклап китнтеләр. 4) Сез безне озак көттегезме? 5) Син ник җылы киендең? 6) Мин контроль эшне л5╗ легә эшләдем. 7) Абыем быел Санбантуйда көрәште.

.тык.

.деләр.

.мады.

.дым.

.дыгыз.

...тылар.

...мадың.

...ты.

...мәдегез.

...мәдем.

Кач (спрячься)! Качма! Кача. Качты. Качалар. Качтык. Качтыгызмы? Качасызмы? Качмыймы? Качамы? Качаммы? Качмыймы? Качмыйммы? Качмадыммы? Качмадыкмы? Качмангыз! Качмадылар.

Умойся (юын)! Он умылся. Ты умылся? Я еще не умылся. Как ты не умылся?! А мы уже умылись. Вы не умылись, умой-тесь! Они тоже не умывались. Кто еще не умылся?

1) Син ни өчен бүген математика дәресендә ... ? 2) Мин ирнтән аш ... , чәй генә ... . 3) Әти бүген күлдән 3 зур балык ... . 4) Нигә көзгене пычрак чүпрәк белән ... ? 5) Сез ни өчен шулай ... , әниегез бик ... . 6) Алар бүләк өчен рәхмәт ... ?

1) Ты написал диктант без ошибок. 2) В выходные дни мы были на огороде. 3) Почему вы не помыли руки? 4) После девяти часов я уснул. 5) Сегодня они вовремя не вернулись, опять опоздали. 6) Он приехал на автобусе? 7) Я тебе ничего не сказал, потому что ты не спросил.

Балалар каникулда нишләмәделәр? Алар мәктәпкә бармандылар, ...

Сез җәй көне нишләдегез? Без ял иттек, ...

                                                 <<  Предыдущая тема   ОГЛАВЛЕНИЕ  Следующая тема >>