И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле!

Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы.

                     Габдулла Тукай.

 

  

 
 
 
 

 
 Главная / татарский язык изучающим / Нигматуллина Р.Р. (Содержание) / КҮПТӘН ҮТКӘН ЗАМАН (ДАВНОПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ)


 

Фигыль (Глагол).

 

КҮПТӘН ҮТКӘН ЗАМАН

(ДАВНОПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ)

Обозначает:

1) действие в прошлом совершено ранее другого действия.

Например: Алсу сүзләрне тырышып өйрән­гән иде, шуңа күрә бишле алды (Алсу старательно учила слова, поэтому получила пятерку.);

2) действие, происходившее в прошлом, но не давшее ожидаемого результата. Например: Без аны көткән идек, ләкин ул килмәде. (Мы его ждали, но он не пришел.)

Это сложное время представляет собой сочетание ос-новного (смыслового) глагола в форме прошедшего неоп-ределенного времени (на -ган/-гән, -кан/-кән) и спрягае-мого вспомогательного глагола иде.

Спряжение глаголов в давнопрошедшем времени

Утвердительная форма Нишләгән иде? Отрицательная форма Нишләмәгән иде?
Мин күргән идем. Син күргән идең. Ул күргән иде.

Без күргән идек. Сез күргән идегез. Алар күргән иделәр.

Мин күрмәгән идем. Син күрмәгән идең. Ул күрмәгән иде.

Без күрмәгән идек. Сез күрмәгән идегез. Алар күрмәгән иделәр.

158. Измените глаголы по образцу.

Үрнәк: Сагын сагына иде сагынган иде сагынма­ган иде.

Җыен, егыл, ашык, ишет, таны, казы, эшлә, дәвала.

159. Проспрягайте любые 4 глагола, данные в упр. № 158, в давно-прошедшем времени.

160. Допишите окончания глаголов в давнопрошедшем времени. Переведите.

1) Без сезгә шалтыраткан иде... , ләкин сез өйдә булмады­гыз. 2) Мин бу яңалыкны радиодан ишеткән иде... инде. 3) Бу китапны миңа укучыларым бүләк иткән иде... . 4) Син кичә

бик каты йоклаган иде... , без сине уятмадык. 5) Азат кичә контроль эшкә әзерләнмәгән иде, шуңа күрә бүген мәсьәләне эшли алмады.

161. Переведите. Объясните употребление форм прошедшего времени.

1) В прошлом году они приезжали в гости, но я их не ви-дела. 2) Алия училась в музыкальной школе 2 года, а потом бросила. 3) Друзья подарили Айнуру хороший футбольный мяч, а он его потерял. 4) Я вчера вечером учила это стихотво-рение, а сегодня не помню. 5) Әти парни несколько лет зани-мались спортом, поэтому они такие сильные. 6) Мы вам напи-сали несколько писем, а вы на них не ответили.

162. Допишите предложения и в утвердительной, и в отрицательной форме.

1) Мин кичә кагыйдәләрне кабатла(лш)ган идем, шуңа күрә .... 2) Дамир туган көненә бөтен классны да чакыр(жа)ган иде, шуңа күрә ... . 3) Апам яңа күлмәген яхшы порошок белән ю(лш)ган иде, шуңа күрә ....

 

                                         << Предыдущая страница   ОГЛАВЛЕНИЕ  Следующая тема >>


   
Главная / татарский язык изучающим / Нигматуллина Р.Р. (Содержание) /  КҮПТӘН ҮТКӘН ЗАМАН (ДАВНОПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ)

© Сулейман Казанский.



Hosted by uCoz