И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле!
Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы.
Габдулла Тукай.
| |
| татарская диалектология. |
| татарская литература |
| контакты и предложения |
Главная / татарский язык изучающим / Нигматуллина Р.Р. (Содержание) / РӘВЕШ (НАРЕЧИЕ)
|
РӘВЕШ (НАРЕЧИЕ) |
Наречие обозначает признаки действий или признаки признаков. Наречие относится к глаголу и показывает как, где, когда, с какой целью, по какой причине про-исходит действие.
По значению наречия делятся на следующие разряды:
| Рәвеш төркемнәре (Разряды наречий) | Сораулар (Вопросы) | Мисаллар (Примеры) |
| Охшату-ча-гыштыру рәнвешләре (Нанречия образа действия) | ничек? ни рәвешле? (как? каким образом?) | яхшы (хорошо), геройларча (геройски), тиз (быстро), җәяү (пешком), кинәт (вдруг, внезапно), тереләй (живъем) |
| Вакыт рәвешләре (Наречия времени) | кайчан? (когда?) | бүген (сегодня), кичә (вчера), иртә белән (утром), көндез (днем), көзен (осенью), берсекөннгә (послезавтра), төнлә (ночью) |
| Урын рәвешнләре (Наренчия места) | кайда? (где?) кая? (куда?) кайдан? (откуда?) | биредә (здесъ), анда (там), һәркайда (везде), биредән (отсюда), уңга (направо) |
| Күләм-чама рәвешләре (Наречия меры и сте-пени) | ничә? никадәр? (сколько? насколько?) | күп (много), аз (мало), ике тапкыр (дважды), впятером (бишәү), икешәр (по два), бик (очень), шактый (значителъ-но, доволъно), сирәк (редко), гаять (весъма, очень) |
| Сәбәп рәвешнләре (Наренчия причины) | ник? ни өчен? (почему?) | кызулыктан (сгоряча), ачудан (со зла), сукырлыктан (от слепоты) |
| Максат рәнвешләре (Наречия цели) | нинди макнсат белән? ни өчен? (с канкой целью? для чего?) | ачу итеп (назло), юри (нарочно), юкка (напрасно, зря, незачем) |
1. Переведите. Найдите наречия, поставьте к ним вопросы.
Беркайда да юк. Өч тапкыр барып кайттык. Юри әйтмәндем. Моннан да эзләдегезме? Төнлә йөрмәгез. Җәяү килгәннәр, ахры. Кинәт авырып киттем. Сирәк кенә аралашабыз. Шакнтый яхшы беләләр. Юкка борчылгансыз. Шәп ялганлыйсыз.
Продолжение таблицы
2. Спишите, заменяя вопросы наречиями.
(Ничек?) аңлатты. (Кайчан?) кайтырга тиеш. (Ни өчен?) югалткан.
(Ни өчен?) суккан. (Нигә?) ачуланган. (Никадәр?) юл үткән.
По образованию наречия делятся на следующие виды:
| Рәвеш төркемнәре (Виды наречий) | Ясалыш ысуллары (Способы образования) |
Мисаллар (Примеры) / |
|
| Тамыр рәвешнләр (Основные наречия) | Ч | һаман (все время), юри (на-рочно), шәп (замечательно), гел (постоянно) | |
| Ясалма рәвешләр (Производные наречия) |
1)
-ча/-чэ 2) -дай/дәй, -тай/-тәй 3) -лай/ләй 4) -лата/ -ләтэ 5) -лап/-ләп 6) -ын/-ен 7) -тан/-тән, -дан/-дән |
кыскача (вкратце), минемчә (по-моему) аюдай (как медведь), бүредәй (как волк), уттай (как огонъ) бушлай (бесплатно), тереләй (живьем) акчалата (денъгами), икеләтә (вдвойне) яхшылап (хорошенъко), өчәүнләп (втроем) кышын (зимой), көзен (осенъю) шатлыктан (отрадости), яңадан (снова) | |
| Кушма рәвешләр (Сложные наречия) | соединением двух или трех слов | бу+ел Ч быел (нынче), бер+ни+кадәр Ч берникадәр (несколько), бер+вакыт Ч бервакыт (однажды) | |
| Парлы рәвешләр (Парные наречия) | 1) повторени-ем одного и того же наренчия | тиз-тиз (быстро-быстро), ва-кыт-вакыт (время от өременни), берәм-берәм (по одному) | |
Тезмә рәвешнләр (Состав-ные наречия)
2) сочетани-ем антонимов
3) сочетани-ем слов, несвязанных между собой по смыслу
сочетанием двух или трех слов
кышын-җәен (зимой и летом), иртә-кич (утром и вечером) пыран-заран (в пух и прах), алпан-тилпән (вразвалку)
күз ачып йомганчы (мигом), күзгә-күз (с глазу на глаз), ике яклап (с двух сторон)
3. Переведите. Найдите наречия и назовите их виды образования.
Акчалата түләргә килештек. Тагын синеңчә булды. Ьаман үзенчә эшли. Юри икәүләп килгәннәр. Бүген яхшылап уйландыгызмы? Вакыт-вакыт ял итеп эшләгез. Күз ачып йомганчы яңадан юк булды. Быел гел язмый.
<< Предыдущая страница ОГЛАВЛЕНИЕ Следующая тема >>
