Глаголы в условном наклонении при употреблении с частицами та/тә, да/дә приобретают уступительный смысл и на русский язык переводятся при помощи слов хотя (хоть) и ... , несмотря на ... .

15. Истә калдырыгыз.

Укыса да — хотя и учился. Күрсәм дә — хотя и видел. Курыксак та — хотя и боялись. Сөйләшсәк тә — хотя и разговаривали. Эзләсәгез дә — хотя и искали. Исәнләшсәләр дә — хотя и поздоровались.

16. Тәрҗемә итегез. Татарча җөмләләр төзегез.

Хотя я и не узнал; хотя мы и не скажем; хотя вы и не приш-ли; хотя ты и не спишь; хотя они и не приедут; хотя он и не по-может; хотя дети и не понимают; хотя мама и не рассердилась.

17. Тәрҗемә итегез.

1) Биш яшьтә генә булса да, Алия инде укый-яза белә. 2) Уйнап сөйләсәң дә, уйлап сөйлә. 3) Саф һавада йөрсәм дә, баш авыртуым бетмәде. 4) Төрле милләттән булсалар да, алар яхшы аңлаштылар, тиз дуслаштылар. 5) Иптәшләреннән бер яшькә кечерәк булса да, Азат математиканы әйбәтрәк белә иде. 6) Ул, бик тырышса да, бу чиректә дә рус теленнән бишле ала алмады. 7) Артыма әйләнеп карасам да, мин аны башка күрмәдем. 8) Бик еракларда яшәсәгез дә, әти-әниләрегез янына ешрак кайтыгыз. 9) Ул, өйдән соңрак чыкса да, мәктәпкә бездән алданрак барып җиткән. 10) Бик теләсәк тә, без быел диңгезгә ял итәргә бара алмадык. 11) Күпме ачулан­салар да, кире малай барыбер үзенчә эшләде. 12) Соңгы айда яңгырлар еш яуса да, җирдә әле дым җитәрлек түгел иде.

18. Тәрҗемә итегез.

1) Хотя сегодня день и солнечный, на улице все равно хо-лодно. 2) Хотя он и торопился, но на собрание все равно не успел. 3) Хотя в этом году лука посадили поболыне, до нового урожая все равно не хватило. 4) Хотя вы свет и выключили, они и в темноте продолжали разговаривать. 5) Хотя я и постирала это платье в горячей воде, его цвет не изменился. 6) Хотя он на подготовительные курсы и не ходил, но в институт поступил. 7) Хотя вы и ничего не рассказали об этой истории, мы все равно все узнали. 8) Хотя мы и не знали дороги, но к деревне все-таки вышли. 9) Хотя вокруг все смеялись, мне было невесело.

19. Нокталар урынына җәя эчендә бирелгән фигыльләрнең тиешлесен куеп языгыз. Тәрҗемә итегез.

а) Ял көннәрендә без гаиләбез белән табигать кочагында ... яратабыз. Инде берничә ел рәттән шушы ук лагерьда ... , ул быел тагын шунда барырга тели. Әтием шимбә көнне ... , без авылга әбиемнең хәлен белергә кайтып килербез.

ә) Әнием кунакларны вакытында ... , бәлки күлмәкне тегеп бетерер. Ул мине тукталышка кадәр ... , мин барыбер үзем генә кайтырга курыктым. Сеңлебезне һәр көн иртән мәктәпкә кадәр ... кирәк, чөнки ул әле беренче класста гына укый.

б) Мин табиб ... хыялланам, чөнки, минемчә, табиблар — иң шәфкатьле һөнәр ияләре. Берничә тапкыр Казанда ... , без аның янына кереп чыгарга вакыт тапмадык. Курсларга йөреп бетергән ... , бәлки, мин дә матур итеп тегәргә өйрәнгән булыр идем.

20. Шарт фигыльләрне юклык формасына куеп, җөмләләрне үзгәртеп языгыз.

1) Әгәр башка төрле диван сатып алырга теләсәгез, иртәгә килегез. 2) Быел бәрәңге уңса, икенче елга күбрәк утыртырга кирәк булыр. 3) Көткән кешемнән якын көннәрдә хәбәр килсә, мин тиз генә җыенып юлга чыгачакмын. 4) Сабантуйга ча­кырсалар, Казанга барырбыз. 5) Әгәр бу сүзләрне син әйтсәң, Динар чыннан да ышаначак. 6) Туй өстәлен әзерләшергә яр­дәмгә кеше кирәк булса, шалтыратып әйтегез.

21. Сынамышларны тәрҗемә итегез.

1) Болытлар сирәк булса, аяз һәм салкын булыр. 2) Әгәр торналар берәмләп килсәләр, җәй яхшы булыр. 3) Томан төшсә, артыннан яңгыр була. 4) Кыш көне агачлар бәсләнсә, иген уңар. 5) Җәй көне еш томан булса, гөмбә күп булыр, кыш көне томан булса, бал күп булыр. 6) Колак кычытса, яңгыр яки кар явар. 7) Кошлар түбән очсалар, тиздән яңгыр явар. 8) Иртән үләннәргә чык төшсә, көн кызу булыр.

22. Тәрҗемә итегез.

1) Язгы боз ястык калынлыгы булса да ышанма, көзге боз көзге калынлыгы булса да ышан. 2) Акыллы булсаң да, акыл сатма. 3) Аз булса да җитәр, күп булса да бетәр. 4) Матур булса да торган җир, сагындыра туган ил. (Җыр) 5) Ике кулыңа шәм тотып эзләсәң дә, таба алмассың. 6) Авызың кыек булса да, сүзең туры булсын.

23. Тәрҗемә итегез.

1) Если зимой часто бывает туман, то летом будет много меда. 2) Если зимой много снега, то лето будет дождливым.

3) Если в августе будет безоблачно, то осенью будет слякоть.

4) Если лошадь ложится на землю — к дождю. 5) Если в апре­ле тепло, то май будет ветреным, холодным.

24. Тәрҗемә итегез.

1) Бүредән курыксаң, урманга барма. 2) Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырларсың. 3) Башыңа төшсә, баш­макчы булырсың. 4) Кунак булсаң, тыйнак бул. 5) Улың ял­кау булса, үзеңнән күр. 6) Ата-ана бердәм булса, балалары күркәм була. 7) Олыласаң олыны — олыларлар үзеңне. 8) Син сөйләсәң, синеке дөрес; мин сөйләсәм — минеке. 9) Дус­тың булмаса — эзлә, тапсаң — югалтма.